Tükürük bezleri, ürettiği sindirim salgısını özel kanallarla bağlı olduğu ağız, boğaz, yutak, burun ve sinüsler gibi bölgelere salgılayan baş ve boyun bölgemizde bulunan organdır.
Yüzün sağ ve sol tarafında üç olmak üzere altı büyük tükürük bezine ek olarak, mukoza zarında yüzlerce küçük tükürük bezi bulunur. Ürettikleri salgı sindirimi teşvik etmenin yanı sıra ağız, boğaz, burun ve boğaz boşluklarına gerekli nemi sağlar.
Tükürük Bezi Tümörleri
Kontrolsüz büyüme sonucu oluşan kitleleri tanımlamak için kullanılan bir terime tümör denir. Tümörler vücudun herhangi bir dokusunda olabileceği gibi tükürük bezlerinde de oluşabilir. Tümörler iyi huylu ve kötü huylu olarak ikiye ayrılır. İyi huylu tümörler daha yavaş büyür. Çevre ve uzak organlara metastaz oluşturmazlar.
Malign tümörler daha hızlı büyür, bölgesel lenf düğümlerine ve uzak organlara (karaciğer, akciğer, beyin vb.) metastaz yapma yeteneğine sahiptir. Çevre dokulara nüfuz ederler ve gelişirler, işlevlerini bozarlar.
Tükürük bezi tümörleri baş ve boyun bölgesinde yer alan büyük tükürük bezlerinde, mikroskobik tükürük bezlerinde burun, ağız gibi mukozayı örten alan adı verilen bir tabakada ince büyüme , gırtlak, yutak gibi bölgelerde kendisini gösteren iyi huylu ya da kötü huylu tümörlerdir.
Tükürük Bezi Tümörleri Nedenleri
Kötü huylu tükürük bezi tümörlerinin meydana gelmesinde esas olarak sigara, alkol ve radyasyona maruz kalma neden olsa da net bir bilimsel kanıt sunulmamıştır. İyi huylu tümörlerin ortaya çıkmasının nedenleri daha da belirsizdir.
Tükürük bezi tümörleri çocukluk dahil her yaşta ve her iki cinsiyette de görülebilir. Bununla birlikte, iyi huylu tümörler genç ve orta yaşlılarda daha sık, kötü huylu tümörler ise yaşlılarda görülür. Erkekler ve kadınlar arasında tümör insidansında önemli bir fark yoktur.
Tükürük Bezi Tümörleri Semptomları
Yavaş büyüyen iyi huylu tükürük bezi tümörleri kapsül adı verilen ince bir zarla çevrilidir ve çevreleyen dokuya yayılmaz. Genel olarak çevre dokuları iterek ve onlara yer açarak büyür. Bu büyüme aylar hatta yıllar içinde gerçekleşir. İyi huylu tümörler ağrıya neden olmazlar, hastalar nadiren ağrıdan şikâyet ederler. Ağrı genellikle tümörün kendisinden değil, dolaylı nedenlerden kaynaklanır.
Malign tümörler daha hızlı büyür, bölgesel lenf düğümlerine ve uzak organlara (karaciğer, akciğer vb.) metastaz yapabilir (yayılabilir). Çevre dokulara yayılarak fonksiyonlarını bozarak gelişirler. Örneğin komşu sinirlere ulaşırlarsa işlevlerini keserler. Ayrıca kötü huylu tümörler belli bir boyuta ulaştıktan sonra ağrıya neden olmaya başlar. Bu ağrı, kemik, çene eklemi gibi yapılara nüfuz ederek veya doğrudan baş ve yüz bölgesine ya da ağrı hissini taşıyan sinirlere nüfuz ederek meydana gelebilir.
Tükürük Bezi Tümörü Tanısı
Tükürük bezi tümörlerinin erken teşhisi genellikle hastanın şikayetlerine dayanır. Hasta baş ve boyun bölgesinde şişlik veya ağrı gibi şikayetlerle doktora başvurduğunda yapılan detaylı muayenelerle hastalığın teşhisi konulabilir.
Ayrıntılı öykü alındıktan sonra hasta muayene edilir. Fizik muayenede tükürük bezlerinin şişmesi ve büyümesi kontrol edilir ve eğer şişlik varsa şişliğin boyutları ve sınırları incelenir.
Kötü Huylu Tükürük Bezi Tedavisi
Kötü huylu tükürük bezi tümörleri öncelikli olarak cerrahi yollar ile tedavi edilir. İlk olarak, tümör vücuttan tamamen çıkarılır. Fakat hastanın genel durumu ameliyat için uygun değilse ya da tümör ameliyat için çok fazla yayılmışsa ameliyatsız başka tedaviler düşünülebilir. Malign tümörler boyundaki lenf bezlerine de yayılabileceğinden gereklidir.
Bazı durumlarda, hastanın hastalıktan kurtulma şansını artırmak için ameliyat sonrası radyoterapi gerekli olabilir.